Yeni doğan bir bebek sizce ne kadar zeki olabilir? Veya Annesi, babası çok zeki olan bir ailede doğan çocuğunda onlar gibi zeki olacağı garantisi var mıdır? Çoğu insan, çocukların zekasını aile büyüklerinden aldığını düşünmektedir. Bu oldukça aldatıcı bir düşüncedir. Elbette bir çok (hastalıklar dahil) genler nesillerden nesillere aktarılır ama zekanın çok ama çok az bir oranı genlerden gelmektedir.

Bilim adamlarının yaptığı sayısız araştırmalar sonucunda zekanın geliştirilebilir olduğu tespit edilmiştir. Yetişme koşulları, çevresel faktörler ve alınan eğitimler, insanların zekasını büyük oranda şekillendirmektedir. Özellikle satranç ve zeka oyunları ile desteklenen eğitimleri alan çocuklarda ortalama %12 ile %16 arası (alınan eğitimlere bağlı olarak) bir zeka IQ artışı olduğu, eğitim bilimciler tarafından yapılan testlerle belirlenmiştir. 

Beynin sinir hücreleri arasındaki bağlantılar ne kadar yoğunsa öğrenme, hatırlama, düşünme ve bilgileri işleme süreci o kadar doğru ve hızlı biçimde yapılabilmektedir. Hücreler arasındaki bağların hızlı bir biçimde oluşumunu sağlamak için, nitelikli uyaranların doğru ve düzenli bir şekilde verilmesi gerekmektedir. Özellikle okul öncesi çocuklara sunulacak doğru eğitimlerin, çocuklarda zekanın daha hızlı gelişimini sağlayacaktır. Bu nedenle okul öncesinden itibaren satranç ve zeka oyunları eğitimlerinin çocukların zihinsel gelişim için oldukça önemli olduğunu savunanlardan biri olmuşumdur. 

Çocukların zeka gelişiminde öncelikle okul öncesi ve sonrasında ilkokul dönemleri önemlidir. Beyin bilimi ile uğraşan akademisyenlere göre insanların beyin gelişimi yedi, sekiz yaşına kadar %70 oranda tamamlanmaktadır. Arta kalan kısmın yarısı da çocukların ilkokul yıllarında şekillenmektedir. Kalan yüzdelik dilim de ömür boyu öğrenmekle şekillenmektedir. Bu nedenle, bende okullarda eğitmenlik yaparken çocuklara daha faydalı olabilmek adına çocuk psikolojisi, zeka ve yetenek gelişimi, sporda mental destek gibi konularda kendimi geliştirmek üzere ilave eğitimler aldım ve öğrendiklerimi eğitimlerimde uyguladım. Bu alanda değişik kurumlarda aileler, eğitmenler için düzenlenen seminerler, etkinlik ve eğitimlerde görev aldım. Yüzlerce öğrenci ve öğretmenin yetişmesine yardımcı oldum.

Beynin öğrendikçe gelişim gösteren bir organ olduğunu unutmayın. Bu nedenle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde çocuklarınızı sıkmadan yaşlarına uygun eğitici ve zeka gelişimine katkı sağlayıcı oyunlar desteğinde eğitimler almasını sağlamalısınız. Eğlenceli eğitimler dediğimizde sadece eğlencesine oynanan kısa süreli maçlar vs. türü oyunlar gelişime katkı sunmadığının altını çizmem gerekir. Pandemi sürecinde çoğalan ve yaygınlaşan online hızlı turnuvalar eğlence amaçlı geçici çözümlerdir. İçinde düşünmenin olmadığı hiçbir etkinlik, zihinsel gelişim için işe yaramayacaktır. Bunun iyice bilinmesi gerekir.   

Küçük çocuklarda öğrenme yetisi en az büyükler kadardır. Bu nedenle satranç oyunu her yaşta kişiye olduğu gibi okul öncesi çocuklara bile kolayca öğretilebilir. Eğlenerek satranç oyununu öğrenen minikler, kısa sürede tutkulu bir satranç oyuncusuna dönüşebilmektedir. Önemli olan miniklerin bu tutkularını yaşam kültürleri içinde harmanlayabilmektir. Çocukların mantık, kıyaslama ve ön görü becerilerin gelişmesini sağlayacak ve farklı boyutlarda düşünmeyi destekleyecek satranç ve diğer akıl, zeka oyunlarını yaşamınızın bir parçası olarak aile hayatınıza sokmanız gerekir. Bu oyunlarla yetişen çocuklar belki düşündüğünüz anlamda süper zeka sahibi olmayacak ama farklı boyutta, değişik şekillerde düşünebilen bir birey olarak, akademik hayatta da, gerçek yaşamda da her zaman yaşıtlarından bir adım önde olacaktır.  

Mutlu kalın, Sağlıkla kalın, Satrançla kalın

TURGAY ÜLKER
Satranç Öğretmeni, Antrenörü, Spor koçu
Akıl ve Zeka Oyunları formatör eğitmeni